Dự báo cơn hen bằng dụng cụ đơn giản – lưu lượng đỉnh kế
Trong cơn hen, các cơ của đường hô hấp co thắt, khiến đường thở bị hẹp lại. Lưu lượng đỉnh kế báo cho bạn biết sự hẹp đi của đường thở nhiều giờ hoặc thậm chí nhiều ngày trước khi có bất cứ biểu hiện nào của hen. Dựa vào đó, bạn sẽ biết khi nào cần dùng thuốc hen tác dụng nhanh (dạng hít) hay các thuốc chống hen khác.
|
Lưu lượng đỉnh kế là gì?
Lưu lượng đỉnh kế là một thiết bị cầm tay nhỏ, dùng để đo mức độ tắc nghẽn của đường thở, thông qua lưu lượng khí thoát ra từ đường dẫn khí lớn của phổi, nói theo ngôn ngữ khoa học là Lưu lượng đỉnh thở ra (PEF).
Lưu lượng đỉnh kế là một thiết bị cầm tay nhỏ, dùng để đo mức độ tắc nghẽn của đường thở, thông qua lưu lượng khí thoát ra từ đường dẫn khí lớn của phổi, nói theo ngôn ngữ khoa học là Lưu lượng đỉnh thở ra (PEF).
Thiết bị này giúp bạn nhận biết sớm:
1. Các dấu hiệu báo trước sự xấu đi của bệnh hen, từ đó đưa ra lựa chọn thời điểm dùng thuốc hen cứu nguy dạng hít hay các thuốc chống hen thông thường khác. Việc sử dụng thuốc hen cứu nguy từ trước khi có các biểu hiện của cơn hen mang lại lợi ích rất lớn: giúp nhanh chóng ngăn chặn sự thu hẹp đường thở và tránh phải nhập viện cấp cứu vì cơn hen nặng.
2. Yếu tố khởi phát của bệnh.
3. Độ nặng của bệnh hen.
4. Đáp ứng với thuốc trong cơn hen.
5. Liệu cơn hen có nặng lên hay không.
6. Thời điểm nên điều chỉnh hay thêm thuốc.
7. Khi nào cần nhập viện cấp cứu.
8. Chọn kế hoạch hành động phù hợp
Những ai cần dùng lưu lượng đỉnh kế?
Khi nào người bệnh cần sử dụng lưu lượng đỉnh kế ?
Ngoài cơn hen:
Trong cơn hen:
Cách đánh giá kết quả đo lưu lượng đỉnh thở ra
Để có mốc so sánh, trước khi tiến hành đo lưu lượng đỉnh thở ra ở các thời điểm nêu trên, đầu tiên bạn cần xác định 'lưu lượng đỉnh tốt nhất'” của trẻ, nghĩa là chỉ số cao nhất con bạn thường thổi được. Giá trị 'lưu lượng đỉnh tốt nhất' phụ thuộc vào giới tính, tuổi và chiều cao của người bệnh.
1. Các dấu hiệu báo trước sự xấu đi của bệnh hen, từ đó đưa ra lựa chọn thời điểm dùng thuốc hen cứu nguy dạng hít hay các thuốc chống hen thông thường khác. Việc sử dụng thuốc hen cứu nguy từ trước khi có các biểu hiện của cơn hen mang lại lợi ích rất lớn: giúp nhanh chóng ngăn chặn sự thu hẹp đường thở và tránh phải nhập viện cấp cứu vì cơn hen nặng.
2. Yếu tố khởi phát của bệnh.
3. Độ nặng của bệnh hen.
4. Đáp ứng với thuốc trong cơn hen.
5. Liệu cơn hen có nặng lên hay không.
6. Thời điểm nên điều chỉnh hay thêm thuốc.
7. Khi nào cần nhập viện cấp cứu.
8. Chọn kế hoạch hành động phù hợp
Những ai cần dùng lưu lượng đỉnh kế?
- Lưu lượng đỉnh kế rất có ích với người bị hen từ trung bình tới nặng và cầndùng thuốc điều trị hen hàng ngày.
- Trẻ từ 4 tuổi trở lên cần biết cách sử dụng chính xác lưu lượng đỉnh kế.
- Người bị hen vừa tới nặng cần có máy này ở nhà.
Khi nào người bệnh cần sử dụng lưu lượng đỉnh kế ?
Ngoài cơn hen:
- Đo đều đặn mỗi buổi sáng, trước khi dùng thuốc hen.
- Giúp nhận biết sớm sự sụt giảm thông khí và biết rõ bệnh hen có được kiểm soát tốt hay không.
- Giúp nhận biết sự cải thiện tự nhiên của chỉ số 'lưu lượng đỉnh tốt nhất' khi trẻ lớn lên.
Trong cơn hen:
- Đo trong cơn hen và sau khi dùng thuốc điều trị cơn hen.
- Giúp xác định mức độ hiệu quả của thuốc cắt cơn nhanh ngắn hạn.
Cách đánh giá kết quả đo lưu lượng đỉnh thở ra
Để có mốc so sánh, trước khi tiến hành đo lưu lượng đỉnh thở ra ở các thời điểm nêu trên, đầu tiên bạn cần xác định 'lưu lượng đỉnh tốt nhất'” của trẻ, nghĩa là chỉ số cao nhất con bạn thường thổi được. Giá trị 'lưu lượng đỉnh tốt nhất' phụ thuộc vào giới tính, tuổi và chiều cao của người bệnh.
Cách đo 'lưu lượng đỉnh tốt nhất' - Tiến hành đo lưu lượng đỉnh thở ra:
- 2 lần mỗi ngày, trong vòng 2-3 tuần, vào sáng sớm khi mới dậy chưa dùng thuốc và tối muộn khi hen đã được kiểm soát.
- Vào cùng một thời điểm buổi sáng và đầu giờ tối.
- Trước khi dùng thuốc giãn phế quản tác dụng ngắn theo chỉ định của bác sĩ.
Chỉ số 'lưu lượng đỉnh tốt nhất' giúp nhận biết tốt những thay đổi của bệnh hen và đề ra các biện pháp xử lý thích hợp. Chẳng hạn, nếu lưu lượng đỉnh giảm xuống dưới 80% so với lưu lượng đỉnh tốt nhất, bạn cần:
Xem thí dụ biểu đồ theo dõi lưu lượng đỉnh thở ra (bấm vào hình để phóng to):
- Tuân thủ kế hoạch điều trị hen.
- Kiểm tra lưu lượng đỉnh thường xuyên hơn trong ngày hôm đó.
- Tìm kiếm sự giúp đỡ ngay lập tức trước khi các triệu chứng hen tồi đi.
Xem thí dụ biểu đồ theo dõi lưu lượng đỉnh thở ra (bấm vào hình để phóng to):
- Súc miệng nước muối: các bé từ 4 tuổi trở lên cần được khuyến khích súc miệng nước muối để giảm triệu chứng đau họng.
- Khuyến khích bé nghỉ ngơi: nếu bé sốt hoặc ho nhiều, nên giữ bé ở nhà, hạn chế họat động.
- Mặc ấm cho bé và giữ nhiệt độ phòng ở mức 20-25 độ C, tùy theo khả năng chịu đựng của bé.
- Làm ẩm không khí: dùng máy phun sương duy trì độ ẩm trong phòng ở mức 50-70%. Không khí mát và ẩm tạo điều kiện tối ưu cho đường thở.
Bác sĩ Thư Hanor